filosofisch café groningen
Archief voorjaar 2016
19.01. Van nature goed? Door Gerard Numan, filosoof en testmanager ICT.
Deze voordracht gaat over mens en moraliteit, met als startpunt gedragsbiologische waarnemingen van sociaal intelligent en moreel gedrag bij dieren (werk van gedragsbioloog Frans de Waal). Kunnen dieren goed zijn? Zijn mensen van nature goed? Is er een exclusief menselijke moraliteit? Een systematische ordening van wetenschappelijke waarnemingen en filosofische inzichten..
02.02.
Je eigen leven: kiezen of toe eigenen? Door Jan Bransen,
hoogleraar Filosofie van de gedragswetenschappen Radboud
Universiteit Nijmegen.
Over hoe je jezelf kunt zijn en tegelijkertijd kunt toegeven dat je een toevallig kind van je eigen tijd bent. We hebben sterk de neiging de moeilijke momenten in ons leven te zien als belangrijke beslismomenten. Daarmee overschatten en onderschatten we ons vermogen ons eigen leven te leven.
16.02
Het Atheïstisch woordenboek, door Paul Cliteur, rechtsgeleerde en filosoof. Hoogleraar Encyclopedie van de Rechtswetenschap aan de Universiteit van Leiden.
Paul Cliteur gaat in op de betekenis van een atheïstische levensovertuiging in deze tijd. Wat is het belang en welk sociaal heil is hiervan te verwachten? Is Atheïsme negatief? We geloven allemaal toch wel in ‘iets’? Geloof geeft steun aan mensen, waarom zou je hen dat uit handen nemen?
15.03
De participatieparadox door Frank Hindriks, hoogleraar Ethiek, Sociale en Politieke Filosofie aan de RUG.
In de participatiemaatschappij staat het nemen van individuele verantwoordelijkheid voorop. Volgens Frank Hindriks is dit misplaatst zolang we nog in een verdeelde maatschappij leven. Het is van cruciaal belang om gezamenlijk verantwoordelijkheid te nemen om de maatschappij rechtvaardiger te maken.
29.03
De plaag van de plicht en de ruimte van mededogen: van egocentrisme naar altruïsme, door Marjolijn Stoltenkamp, vertaler van filosofische en boeddhistische boeken.
Een inleiding op basis van het boek ‘Altruïsme, de kracht van Compassie’ van Matthieu Ricard. Bij aanvaarding van lijden kan het tot ons doordringen dat iedereen op zijn of haar eigen manier lijdt. Daardoor ontstaat mogelijk een houding van compassie. Die houding stimuleert opbloei van het altruïsme dat al in onze natuur besloten ligt.
12.04
Het zelf zonder grenzen. Filosofie als oefening in solidariteit door Jan Flameling, filosoof, werkzaam als docent ISVW, trainer PBLQ en gespreksleider Filosofisch Bureau Ataraxia.
‘Ikke, ikke, de rest kan stikken’ - zo luidt een bekend gezegde. Veel hedendaagse denkers roepen op het leven vorm te geven vanuit het besef dat je in betrekkingen bent en verantwoordelijk voor anderen. Volgens neurobiologen zijn we daartoe in staat met onze hersencapaciteit. Westerse filosofen vertellen ons dat wij 'het zelf', d.w.z. onszelf, anders kunnen opvatten en ons kunnen verbeelden op de plek van een ander te zijn. Oosterse filosofie biedt ons een oefenpraktijk om onszelf niet langer als 'ik' te ervaren. Spreker biedt overzicht van verschillende manieren om te oefenen in solidariteit.
26.04
Denken aan de grens, door Eddo Evink, universitair docent Geschiedenis van de moderne filosofie aan de RUG.
Denken gaat niet zonder grenzen. We moeten onderwerpen en begrippen afbakenen en ons tegelijk bewust zijn van ons eigen perspectief en de grenzen daarvan. Op de uiterste grenzen van ons bestaan - zoals de oneindigheid van het heelal of onze eigen sterflijkheid - zullen we nooit volledig grip krijgen. De grens van denken/van bestaan wordt in de Duitse Romantiek en de fenomenologie gezien als een horizon. Hoe verhoudt de mens zich tot die horizon?
10.05
‘Mogelijkheden voor vrije wil’. Door dr. Niels van Miltenburg, docent en postdoctoraal onderzoeker bij het departement Wijsbegeerte aan de Universiteit Utrecht.
Het vermogen om zelf te kiezen, wordt de ‘vrije wil’ genoemd. Hoe kunnen we deze vrije wil het beste begrijpen? Uit wat voor mogelijkheden kunnen mensen kiezen? Kunnen we wel vrij zijn als we continu beïnvloed worden door reclame, de media en onze smartphones? En wat is het verschil tussen iets per ongeluk of expres doen? Of is de vrije wil slechts een illusie, zoals neurowetenschappers beweren?
24.05
‘Wat is God. Filosofen en schrijvers op zoek’, door Ton de Kok, geesteswetenschapper en docent Godsdienstfilosofie.
Over de geschiedenis van het Godsidee. Niet ‘Wie is God’ maar ‘Wat is God’. Filosofen, schrijvers en dichters hebben zich 2500 jaar lang in dat mysterie verdiept. Gebaseerd op vele filosofen en schrijvers deelt Ton de Kok de door hem gevonden wijsheid van de rede, de kracht van de atheïst en de schoonheid van de mystiek.
Cursus Kierkegaard 5 en 6 maart 2016. De ‘enkeling is de waarheid’ door Jan Keij, filosoof
De Deen Kierkegaard (1813-1855) is met Nietzsche een van de voorlopers van het existentialisme. Hij was degene die stelde dat tegen het verstand verzet aangetekend moest worden. Dat klinkt vreemd uit de mond van een filosoof. Maar het betekende bij Kierkegaard: verzet tegen abstracte denkbeelden (zoals die van Hegel), d.w.z. tegen denkbeelden waar een concreet mens met zijn concrete leven niets aan heeft. Het betekende ook voorrang voor de waarheid van het individu, voor een persoonlijke, innerlijke waarheid die van belang is voor het concrete existeren.
Filosoferen met Kierkegaard is niet filosoferen over de zin van HET leven, maar over de zin van UW leven. Tot dat filosoferen komt u niet via de twijfel, maar (volgens Kierkegaard) via de vertwijfeling.
Gedurende 5 bijeenkomsten lopen we door zijn filosofie heen met onder andere:
-
Een beschrijving van de mens (het zelf) volgens Kierkegaard aan de hand van zijn dialectische logica (waarbij de mens beschreven wordt als een wankel evenwicht, dat door elk individu gedurende zijn leven met existentiële inspanning overeind moet worden gehouden).
-
De idee van de subjectieve waarheid.
-
Het verband tussen vrijheid en angst (vrijheid als mogelijkheid om jezelf te verwerkelijken of niet te verwerkelijken).
-
De verschillende levenswijzen: esthetisch, ethisch en religieus. Waarbij de verhouding tussen de 3 levenswijzen alles zegt over het wel of niet verwezenlijken van het zelf.
Het religieuze bij Kierkegaard wordt filosofisch uitgelegd en verklaard. Het zal dan blijken te gaan om een buitenkerkelijke religiositeit, waarmee de diepte van de menselijke ziel wordt blootgelegd. Na afloop van de cursus loopt u dan bij wijze van spreken met uw ziel onder uw arm naar huis – wat een goed gevoel kan geven.
Inschrijving:
Vanaf nu (16.01.2016) kan er voor deze cursus Kierkegaard op 5 en 6 maart 2016 worden ingeschreven.
We starten zaterdag en waarschijnlijk ook zondag om 10.30 uur.
Tijdsindeling van beide dagen: 10.30 - 13.00 uur / 14.30 - 17.00 uur en alleen op zaterdag: 19.00 - 21.00 uur
De cursus zal worden gegeven door Jan Keij – hij wil Kierkegaard in 5 dagdelen behandelen.
Het door Jan Keij geschreven boek over Kierkegaard zal op de cursus tegen gereduceerde prijs te verkrijgen zijn (van 20 voor 15 euro).
Prijs:
De prijs van deze tweedaagse cursus hangt voor een klein deel nog af van het aantal deelnemers en dat hangt weer samen met de ruimte waar de cursus zal worden gehouden.
We hebben een mogelijke ruimte voor maximaal 18 deelnemers en een mogelijkheid voor maximaal 22. Stel dat er meer belangstelling is dan gaan we eventueel kijken of we nog iets kunnen aanpassen, maar waarschijnlijk blijven we uitgaan van maximaal 22 cursisten.
De cursus zal in het centrum van de stad Groningen worden gehouden.
Op dit moment komen we uit op een bedrag om en nabij de 140 euro per persoon.
Dit kan (gezien de onzekere factoren van aantal deelnemers en daarmee samenhangend de ruimte) nog iets veranderen (10 euro naar boven of naar beneden).
De cursusprijs van 140 euro is (nu nog) exclusief 2 x lunch, maar inclusief koffie/thee.
Er zijn drie sessies op zaterdag (de ochtend, de middag en de avond) en twee sessies op zondag (ochtend en middag). We starten zaterdag (en ook waarschijnlijk zondag, maar dat is nog onderling af te speken) om 10.30 uur. We stellen ons voor dat we, voor degenen die daar prijs op stellen, zaterdag gezamenlijk ergens een warme maaltijd kunnen gaan gebruiken – dit is niet bij de cursusprijs inbegrepen.
Inschrijving op volgorde van binnenkomst. Een ieder die zich inschrijft krijgt per omgaande antwoord.
Zodra we weten hoeveel deelnemers zich melden zal de exacte cursusprijs en locatie worden vastgesteld en kan worden gekozen voor wel/geen lunch.
Inschrijving per mail naar wavdam@euronet.nl Opgave mag ook via het contact formulier op de website (www.filosofischcafegroningen.nl) of op de komende Philos avonden.